Het zal je niet verbazen dat een groot deel van de vrouwen ontevreden is over haar uiterlijk. Veel vrouwen hebben een negatief lichaamsbeeld. Sterker nog, uit onderzoeken blijkt dat dit geldt voor 50 % van de vrouwelijke bevolking. Daarbij vinden vrouwen zichzelf vaak te dik. Dit geldt niet alleen voor volwassen vrouwen maar ook voor meisjes vanaf tien jaar. Veel van deze vrouwen kunnen maar met moeite naar hun eigen spiegelbeeld of foto kijken. Hoe komt dit? En wat kunnen we er aan doen?

Calorieën? Wat zijn dat?

Tijdens de periode dat de scholen gesloten waren in verband met de coronamaatregelen, hielp ik mijn dochter met haar schoolwerk. Het onderwerp was spijsvertering, calorieën en gezonde leefgewoontes. Mijn dochter kwam er niet uit. Ze is negen jaar oud en houdt zich totaal niet bezig met calorieën en dergelijke. Al pratend bleek dat de gezonde leefgewoontes die in het boek benoemd werden voor haar zo vanzelfsprekend zijn dat ze er nooit bij stilgestaan had dat het voor anderen anders is. Over diëten wordt bij ons thuis nooit gesproken, simpelweg omdat ik nog nooit van mijn leven een dieet gevolgd heb. Ik geloof in gezond eten, voldoende lichaamsbeleving en jezelf accepteren zoals je bent. En ik hoop dat mijn kinderen dat gevoel van tevredenheid en het belang van gezonde leefgewoontes meekrijgen. Ik weet echter ook dat dit voor lang niet alle meisjes en vrouwen opgaat. Maar hoe komt dit eigenlijk?

Ontevreden over je uiterlijk

De meeste vrouwen zijn niet te spreken over hun uiterlijk. Uit onderzoek uitgevoerd door Dove bleek dat ongeveer de helft van de vrouwen tussen de 20 en de 30 niet tevreden zijn over hoe ze eruit zien. dit betekent echter ook dat de andere helft wel tevreden is of in ieder geval niet ontevreden. Uit een Amerikaans onderzoek onder lezers van een populair tijdschrift kwamen ongeveer dezelfde resultaten. Het grootste deel daarvan wilde afvallen, maar liefst rond de 90 %. Ook wetenschappelijke studies laten zien dat ongeveer de helft van de vrouwen ontevreden is over uiterlijk en gewicht. Dit is echter niet zonder risico. Een negatief lichaamsbeeld kan gevolgen hebben zoals depressie of sociale angst. Daarbij is het één van de belangrijkste risicofactoren voor het ontstaan en voortduren van een eetstoornis.

Wat is een negatief lichaamsbeeld?

Vraag je aan een willekeurige vrouw wat ze van haar uiterlijk vindt dan is de kans groot dat ze je vooral zal vertellen wat haar níet bevalt aan haar lichaam. Meestal zal ze dan verwijzen naar haar gewicht (te zwaar) of bepaalde lichaamsdelen benoemen die ze zou willen veranderen. Is het je wel een opgevallen dat factoren zoals lengte, het haar of delen van het gezicht veel minder vaak genoemd worden? Dit komt doordat voor veel vrouwen hun lichaamsgewicht allesbepalend is voor hun eigenwaarde. Dit bleek uit een onderzoek uitgevoerd in 2004. Wanneer vrouwen zo negatief staan ten opzichte van gewicht heeft dit niet alleen effect op hun hoe ze hun lichaam waarderen maar ook op hun algehele zelfwaardering. Vaak vinden vrouwen zich dan over de gehele linie minder waard.

Jonge meisjes en hun lichaamsbeeld

Dit gevoel ontevreden te zijn met het eigen uiterlijk begint al op jonge leeftijd. Uit studies uitgevoerd in verschillende landen, op verschillende continenten zelfs, blijkt dat kinderen tussen de acht en twaalf al piekeren over hun gewicht. Meisjes van deze leeftijd geven ook al aan dunner te willen zijn. Ook jongens geven aan zichzelf te dik te vinden maar in mindere mate. Hoe ouder meisjes worden hoe meer de ontevredenheid met hun lichaam toeneemt. Het zal je niet verbazen dat dit gevoel piekt in de vroege adolescentie. Deze lichaamsontevredenheid blijft stabiel naarmate de kinderen ouder worden maar het belang wat eraan gehecht wordt neemt wel af. Hoe ouder je wordt, hoe meer je leert relativeren en leert dat er belangrijker dingen zijn in het leven dan een slank lichaam.

Wat veroorzaakt een negatief lichaamsbeeld?

Hoe voorkom ik dat mijn dochters een negatief lichaamsbeeld ontwikkelen? Nog even en ze vallen beiden in de leeftijdsgroep die het onderzoek hierboven noemt, die al piekert over hun gewicht. Dat wil ik graag voorkomen. Maar hoe?

Er bestaan verschillen theorieën die proberen te verklaren waarom vrouwen zo ontevreden zijn over hun gewicht en uiterlijk. Eén van de meeste gehoorde is dat vrouwen steeds meer druk ervaren om mooi en slank te zijn. Dit zou enerzijds komen door het beeld wat (rol) modellen op social media, tv en tijdschriften laten zien. Anderzijds is er de invloed van belangrijke anderen zoals ouders, familie en vrienden. Jonge meisjes leren op deze manier om het westerse schoonheidsideaal te internaliseren. Ze leren bewust of onbewust dat slank gelijk staat aan mooi en dik gelijk staat aan lelijk. Tel je daarbij op hoe overgewaardeerd uiterlijk is in deze maatschappij dan zou dit samen leiden tot lichaamsontevredenheid en soms tot verstoord eetgedrag. Alles om maar te kunnen voldoen aan dit ideaal.

De druk om mooi te zijn

Voor de meeste vrouwen is het natuurlijk zo goed als onmogelijk om aan dit ideaal te voldoen. Daarom is de ontevredenheid zo groot. Slechts 2 % voldoet aan het huidige slankheidsideaal. Uit onderzoek blijkt echter dat dat met name hele jonge vrouwen ontevreden zijn over het eigen lichaam door het zien van hyperslanke mediamodellen. Op de wat oudere vrouwen en vrouwen die over het algemeen tevreden zijn met hun uiterlijk hebben deze slanke modellen een minder sterk effect. Zij ervaren die druk veel minder.

Welke rol spelen ouders?

Welk verband is er dan met het gedrag van ouders? Wat draag ik als moeder bij aan hun lichaamsbeeld. En mijn man? Is er iets wat ik kan doen om een negatief lichaamsbeeld te voorkomen? Uit sommige studies komt naar voren dat het gedrag van ouders inderdaad effect heeft op de mate waarin hun dochters tevreden zijn over hun lichaam. Moeders die zelf problematisch eetgedrag laten zien zoals overdreven lijnen hebben vaak dochters die ook verstoord eetgedrag ontwikkelen, vooral in de puberteit. Daarbij vinden deze moeders hun dochters vaak te zwaar en dringen zij erop aan gewicht te verliezen. Vaker dan moeders zonder eetproblemen. Daarnaast blijken meisjes met een negatief lichaamsbeeld vaker commentaar te krijgen van hun ouders op hun lijf en gewicht.

De onderzoeken die deze resultaten laten zien zijn echter allemaal retrospectief; aan de deelnemers is gevraagd om terug te blikken op hun jeugd en opvoeding. Mogelijk zitten daar dus fouten in de herinnering bij. Samengevat is het dus niet helemaal duidelijk of en hoe ouders het lichaamsbeeld van hun jonge dochters beïnvloeden. Toch voelt het als een logisch verband. Als ik als moeder altijd negatief commentaar geef op het lichaam van mijn dochters, hoe kunnen zij dan leren tevreden te zijn met hoe zij eruit zien. Onderzoek of niet, ik denk dat ik toch maar voor complimenten en acceptatie kies.

Leeftijdsgenoten en lichaamsbeeld

Leeftijdsgenootjes kunnen ook een reden zijn waarom meisjes ontevreden zijn over hun lichaam. Vriendinnen of klasgenoten kunnen een bron van steun en vriendschap zijn, maar ook de reden dat meisjes kritisch naar zichzelf gaan kijken. Er is een verband tussen wat meisjes denken dat anderen vinden van hun lichaam en gewicht en hoe tevreden ze zelf zijn. Als een vriendin van dezelfde leeftijd met dezelfde lengte en gewicht continu klaagt dat ze te dik is en laat blijken dat ze af wil vallen, heeft dit tot gevolg dat meisjes ontevredener worden over hun eigen lichaam. Lichaamsontevredenheid kan dus een gevolg zijn van een verkeerde inschatting van meisjes van het belang dat ánderen hechten aan slank zijn. Meisjes die zichzelf te lelijk en te dik vinden denken dat jongens vooral vallen op dunne meisjes. Dunner dan wat mannen daadwerkelijk mooi vinden.

Wat vinden mannen mooi aan ons?

Zo’n 15 jaar geleden is er onderzoek gedaan naar wat mannen een mooi lichaam vinden. Los van de persoonlijke voorkeur voor dun, dik, kort, lang etc bleek dat mannen vooral verhoudingen belangrijk vinden. Een lage tot normale verhouding tussen heupen en taille wordt verkozen boven een kleine verhouding tussen de twee. Het schijnt dat dit evolutionair bepaald is. Een normale heup-taile verhouding zou betekenen dat de vrouw gezond en vruchtbaar is. Als het maar goed geproportioneerd is, dan is het al gauw goed. Dun of dik maakt dat niet meer zoveel uit.

Zie je wel wat je ziet?

Een andere mogelijkheid is dat vrouwen een vertekend lichaamsbeeld hebben. Sommige vrouwen vinden zichzelf lelijker en dikker dan ze daadwerkelijk zijn. Ze schatten de omvang van hun lichaam aantoonbaar verkeerd in en ook de visie van anderen op hun uiterlijk wordt te negatief geïnterpreteerd. Andersom blijkt dat ook vrouwen die tevreden zijn over hun lichaam last hebben van een vertekend beeld. een positieve vertekening. Zij hebben een zelfdienend zelfbeeld, zij geven zichzelf een hoger cijfer dan de buitenwereld zou doen.

Wat kan je lichaam allemaal?

Een andere invalshoek is meisjes te leren waarderen wat hun lichaam allemaal kan. Leer meisjes tevreden te zijn met wat hun lichaam kan en voor ze doet in plaats van hoe het eruit ziet. Het idee is dat meisjes op die manier leren hun lichaam positiever te waarderen. Vrouwen spreken namelijk zelden in functionele termen over hun lichaam. Een vrouw die net bevallen is wordt bijvoorbeeld vooral geprezen om het feit dat ze haar gewicht snel terug heeft, niet om het feit dat haar lichaam een nieuw leven heeft gedragen en gebaard. Dus als je meisjes kan leren met een andere, functionelere bril naar hun lichaam te kijken, kan je ze misschien leren meer positieve kanten van hun lichaam te zien.

Wat kan ik mijn dochters leren?

Het is wel duidelijk dat er veel onderzoek is gedaan naar hoe meisjes leren hun lichaam te waarderen en naar hoe dit mis kan lopen. Er is echter weinig onderzoek gedaan naar onderzoek om lichaamstevredenheid te verhogen. De invalshoek om kinderen de functie van hun lichaam te leren waarderen vind ik een hele interessante. Normaal eetgedrag en geen negatief commentaar blijkt ook een belangrijke. Ik heb het idee dat we dat altijd al doen. Maar ik zal de komende tijd eens kritisch naar mezelf en mijn man kijken. Wie weet is er ruimte voor verbetering. Ik zou mijn dochters zo graag leren om positief te denken over hun uiterlijk en lichaam. Ik gun het hen simpelweg tevreden te zijn met hun lichaam, dik of dun.